Son Yasal Düzenlemeler Işığında Konkordato

15.03.2018 tarih ve 30361 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı Kanun ile 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’muzda (“İİK”) değişiklikler yapılmış, iflasın ertelenmesi kurumu ortadan kaldırılmış, borçlunun iflastan önce başvurabileceği tek yol olan konkordato müessesesi yeniden düzenlenmiştir.
Konkordato Nedir?
Konkordato; ödeme gücünü belli ölçüde kaybetmiş, borcunu vadesinde ödeyemeyen ya da vade tarihinde ödeyemeyeceği anlaşılan gerçek ve tüzel kişi borçluların, söz konusu borçlarını alacaklılarıyla müzakere etmesi ve çeşitli yapılandırma ve indirimler sonrasında üzerinde mutabık kalınan bir ödeme planının mahkemece tasdik edilmesinden oluşan bir icra iflas müessesesidir.
İflastan farklı olarak konkordato ile borçlunun mali durumunu iyileştirmesi, işletmesinin devamlılığının sağlanması ve ekonomik varlığını sürdürmesi amaçlanmaktadır. Öte yandan konkordato ile alacaklılar alacak tutarları ve ödeme şeklini borçlu ile doğrudan müzakere etmekte, alacaklarına kavuşmada iflas ertelemesine göre daha aktif rol almaktadır.
Konkordato Nedir?
İİK uyarınca vadesi geldiği halde borcunu ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi bulunan herhangi bir borçlunun konkordato talep edeceğini hüküm altına almıştır. Borçlular tüzel kişi olabileceği gibi tacir olduğuna bakılmaksızın gerçek kişi de olabilecektir.
Belirtmek gerekir ki iflas talebinde bulunabilecek her alacaklı da gerekçeli bir dilekçeyle, borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılması için başvurabilir. Görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir. Başvuru sırasında sunulacak belgeler İİK’da detaylı olarak belirtilmiştir.
Geçici Mühlet Nedir?
Konkordato başvurusunun yapılması ile konkordato doğrudan ilan edilmemektedir. Mahkeme konkordato talebini incelemekte ve gerekli belgelerin varlığı halinde derhal geçici mühlet kararı vermektedir. Geçici mühlet kararıyla birlikte, mahkeme, konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla geçici konkordato komiseri görevlendirir.
Geçici mühlet süresince borçlunun mali durumunu iyileştirmek ve konkordatoyu başarıya ulaştırmak amaçlandığından, mahkeme borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü tedbirleri alabilmektedir. Örneğin, borçlunun banka hesapları üzerine blokaj konulmasına karar verilebilir veya borçlunun mal varlığı üzerinde tasarrufta bulunmasını konkordato komiserinden alınacak izin şartına bağlayabilir.
Konkordato talebinin alacaklı tarafından talep edilmesi halinde, borçluya İİK’da belirtilen belgeleri sunması için geçici mühlet verilir.
Geçici mühlet kural olarak üç ay olarak belirlenmiş olup, gerekli hallerde iki ay daha uzatılabilecektir.
Geçici mühlet kararı, komiser tarafından İİK m.288’e uygun olarak Ticaret Sicili Gazetesi’nde ve Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan portalında ilan edilir ve ilgili diğer kurum ve kuruluşlara bildirilir. Bu ilanda, konkordato mühleti verilmesi gerektiren bir hal olmadığını düşünen alacaklıların yedi günlük kesin süre içinde konkordato talebinin reddi için itirazda bulunabilecekleri belirtilir. Alacaklılar, komiser tarafından yapılacak ilanla, ilan tarihinden itibaren on beş gün içinde alacaklarını bildirmeye davet olunur. Söz konusu ilanda alacaklı bu süre içinde alacağını bildirmediği takdirde, alacak bilançoda kayıtlı olmadığı sürece konkordato projesinin müzakeresine kabul edilmeyeceği hususunda ihtar edilir.
Kesin Mühlet
Geçici mühlet süresi içerisinde, asliye ticaret mahkemesi kesin mühlet verilip verilmeyeceğini karara bağlar. Mahkeme, bu kararı vermeden önce, borçluyu ve varsa konkordato talep eden alacaklıyı davet eder, varsa alacaklıların itirazlarını değerlendirir, ihtiyaç halinde hazır bulunan geçici komiseri dinler.
Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması halinde borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu kararla birlikte, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı takdirde geçici komiserin görevine devam etmesine karar verir ve dosyaya komisere tevdi eder.
Güçlük arz eden özel durumlarda, komiserin bu durumu açıklayan gerekçeli raporu ve talebi ile veya borçlunun talebi ve komiserin görüşleri çerçevesinde kesin mühletin mahkemece altı aya kadar uzatılabileceği hüküm altına alınmıştır. Kesin mühlet süresince yapılacak müzakereler sonucunda bir konkordato projesi ortaya çıkacaktır.
Alacaklılar Kurulu
Mahkeme, kesin mühlet kararıyla beraber yedi alacaklıyı geçmemek ve herhangi bir ücret takdir etmemek kaydıyla alacaklılar kurulu oluşturabilir. Alacaklılar kurulu tek sayıda kişiden oluşur ve en az ayda bir kere toplanarak, hazır bulunanların oy çokluğuyla karar alır. Bu durumda alacakları, hukuki nitelik itibariyle birbirinden farklı olan alacaklı sınıfları ve varsa rehinli alacaklılar, alacaklılar kurulunda hakkaniyete uygun şekilde temsil edilir. Alacaklılar kurulu toplantılarında komiser de hazır bulunur ve toplantı tutanağa bağlanır. Kesin mühletin uzatılmasına ilişkin karar verilmeden önce alacaklılar kurulunun da görüşü alınır.
Konkordato Komiseri ve Alacaklılar Kurulu’nun Görevleri
Kesin mühletin verilmesi ile, dosyayı teslim alan konkordato komiseri, bu süre içinde aşağıda belirtilen işleri yapmak ve konkordatonun tasdikine yönelik işlemleri tamamlayarak dosyayı raporuyla birlikte mahkemeye iade etmekle yükümlüdür. Komiserin görevleri şunlardır;

• Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak,
• Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek,
• İİK’da belirtilen görevleri yapmak,
• Mahkemenin istediği konularda ve uygun görülen sürelerde ara raporları sunmak,
• Alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli aralıklarla bilgilendirmek,
• Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel mali durumu hakkında bilgi vermek,
• Mahkemece verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Alacaklılar kurulu, komiserin faaliyetlerine nezaret eder, komisere tavsiyelerde bulunur, kanunun öngördüğü durumlarda ise mahkemeye görüş bildirir. Alacaklılar kurulu, komiserin faaliyetlerini yeterli bulmaması durumunda mahkemeden komiserin değiştirilmesini gerekçeli bir raporla isteyebilecektir.
Kesin Mühletin Kaldırılması
Kanun, iki halde mahkeme tarafından kesin mühletin kaldırılmasına karar verilebileceğini düzenlemiştir. Bunlardan ilki konkordato mühleti içinde borçlunun mali durumunun düzelmesidir. Bu durumda kesin mühletin sona ermesinden önce konkordato ile amaçlanan iyileşmenin gerçekleştiği mahkemeye bildirilir ve mahkeme re’sen kesin mühleti kaldırarak konkordato talebini reddeder.
Kesin Mühlet’in Alacaklılar Açısından Sonuçları
Kesin mühlet içerisinde borçluya karşı yeni bir icra takibi başlatılamaz ve daha önce başlatılan icra takipleri durdurulur. Bu durum alacaklıların haklarının korunması açısından son derece önem taşımaktadır. Burada vurgulamak gerekir ki, geçici mühletin sonucunda takipler sadece duracak olup, iptal söz konusu olmayacaktır. Yine, kesin mühlet süresince, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanmaz, bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.
Ancak kanunda, rehinli alacaklar açısından bir imtiyaz getirilmiştir ve buna göre rehinle temin edilmiş alacaklar için, kesin mühlet süresi içinde rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilmesi ve hatta önceden başlattıkları takiplere de kaldıkları yerden devam edilebilmesi mümkün kılınmıştır. Ancak altını çizmek gerekir ki, İİK m.295’e göre bu takiplerde muhafaza tedbiri kararı ve rehinli malın satılması kararı alınamayacaktır.
Kesin mühlet süresince icra takiplerinin durması veya yeni icra takibi başlatılamaması kararının bir istisnası da işçi ve nafaka alacaklarıdır. İİK m294/2, m.206/1’e yaptığı atıf ile işçi ve nafaka alacaklıların menfaati diğer alacaklıların menfaatinden daha fazla koruma altına alınarak istisna kapsamında tutmuştur. Buna göre 206. maddenin birinci sırasında yazılı imtiyazlı alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilmektedir.
Mahkemenin Konkordato Talebi Hakkında Karar Vermesi
Konkordato komiseri kesin mühlet içinde hazırladığı raporla birlikte mahkemeye başvurarak konkordatonun tasdikini talep eder. Mahkeme ise, talep üzerine karar vermek için yargılamayı başlatır. Konkordatonun tasdiki için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir;

• 1. Adi konkordatoda alacaklılara teklif edilen tutar, borçlunun iflası halinde alacaklıların eline geçecek muhtemel tutardan daha fazla olmalıdır.
• 2. Teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olduğu mahkemece tespit edilmelidir.
• İİK’da belirtilen görevleri yapmak,
• 3. Konkordato projesi; kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısını veya kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte birini ve alacakların üçte ikisini aşan bir çoğunluk tarafından imza edilmelidir.
• 4. İİK 206. maddede sayılan imtiyazlı alacaklıların alacakları tam olarak ödenmeli veya mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifası, alacaklı bundan açıkça vazgeçmedikçe, yeterli teminata bağlanmış olmalıdır.
• 5. Konkordato tasdikine ilişkin yargılama giderleri ile ödenecek tutar üzerinden alınacak harcın borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmelidir.

Asliye ticaret mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda gerekli şartların varlığını tespit ederse, konkordatonun tasdikine karar verecektir. Bu şartların bulunmaması halinde mahkeme, konkordato tasdiki talebini reddedecektir. Tasdik talebini reddeden mahkeme, alacaklının talebi üzerine, borçlunun doğrudan iflasını gerektiren hallerin bulunması durumunda, borçlunun iflasına karar verebilir.
Öte yandan konkordato talebi ile amaçlanan iyileşmenin, kesin mühletin sona ermesinden önce gerçekleştiğinin komiserin yazılı raporuyla mahkemeye bildirilmesi halinde mahkeme kesin mühletin kaldırılarak konkordato talebinin reddine karar verebilecektir.