7257 SAYILI ELEKTRİK PİYASASI KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN VE ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURULU’NUN 9760 SAYILI KARARI 

7257 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 02.12.2020 tarih ve 31322 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yaptığı değişikliklerle yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş olup, Kanun hükümleri Cumhurbaşkanı tarafından yürütülecektir. Buna ek olarak, 04.12.2020 tarih ve 31324 sayılı Resmî Gazete’de 2021 yılı için Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’na (“YEKDEM”) başvuru süresine ilişkin 03.12.2020 tarih ve 9760 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (“Kurul”) kararı (“Kurul Kararı”) yayımlanmıştır.

Kanun ile 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, 3213 sayılı Maden Kanunu, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu (“Doğal Gaz Piyasası Kanunu”), 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (“Yenilenebilir Enerji Kanunu”), 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda (“Elektrik Piyasası Kanunu”) değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerden bazılarına aşağıda değinilmektedir.

Doğal Gaz Piyasası Kanunu’nun tanımların yer aldığı 3. maddesinde Kanun’dan önce “Doğal gazın toptan satış şirketlerine, serbest tüketicilere veya ihracatçı şirketlere satışı veya yurt dışına doğrudan satışı amacıyla yurt dışından LNG veya gaz formunda doğal gaz temin edilmesi faaliyetlerini gerçekleştiren tüzel kişi” olarak ifade edilen ithalatçı şirket tanımı “Yurt dışından LNG, sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) veya gaz formunda doğal gaz ithal edilmesi faaliyetlerini gerçekleştiren tüzel kişi” olarak değiştirilmek suretiyle aynı maddeye organize toptan doğal gaz satış piyasası ve son kaynak tedariki tanımları eklenmiştir.

Rekabetin korunmasına ve geliştirilmesine ilişkin Doğal Gaz Piyasası Kanunu’nun 7. maddesine eklenen fıkralar ile Kurul’un tüketiciye doğal gaz tedarik eden şirketlerin ilgili fırkada belirtilen nedenlerle tüketicilere gaz tedariki sağlanamaması durumlarında bir veya birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak belirleyebileceği düzenlenmiş ve son kaynak tedarik bedellerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esasların Kurul tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. Bu değişikliğe paralel olarak Kurul’a piyasada rekabet ortamının oluşturulabilmesi amacıyla belirlenen miktar veya orandaki doğal gazın organize toptan doğal gaz satış piyasasını kullanmak suretiyle alım satımının yapılmasını teşvik etme veya zorunlu kılma yetkisi verilmiştir.

Kanun ile Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “Şirket Kurulumu ve Devir” başlıklı ek madde 1 eklenerek; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (“Bakanlık”) ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları tarafından 02.12.2020 tarihinden önce yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde söz konusu şirketlerin ortaklarınca, işletme konuları, ticaret unvanları, sermayeleri ve ortaklık payları aynı kalmak suretiyle, bu madde ve özel hukuk hükümlerine tabi olarak maddenin devamında belirtilen işlemleri gerçekleştirerek Cumhurbaşkanı kararıyla ayrı birer şirket kurulabileceği de düzenlenmiştir.

Kanun ile Elektrik Piyasası Kanunu’nda üretim, iletim, dağıtım, piyasa işletimi, toptan satış, perakende satış, ithalat ve ihracat faaliyetleri ile bu faaliyetlere ilişkin iş ve işlemlerden oluşan elektrik enerjisi piyasasında faaliyet gösteren tüzel kişilerin Kurul iznine tabi işlemlerinden; halka açık şirketlerde yüzde beş, diğerlerinde yüzde on ve üzerindeki sermaye payı değişiklikleri kontrol değişikliği sonucunu doğuracak her türlü işlemlerine ilişkin değişiklik yapılmıştır. Değişikliğe göre artık tarifesi düzenlemeye tabi olan tüzel kişiler için; halka açık şirketlerde yüzde beş, diğerlerinde yüzde on ve üzerindeki sermaye payı değişiklikleri ile kontrol değişikliği sonucunu doğuracak her türlü işlem için Kurul onayı alınması gerekmektedir.

Elektrik Piyasası Kanunu’nda düzenlenen üretim ve tüketim tesislerinin iletim sistemine bağlantısı için yeni iletim tesisi ve bu tesisin sisteme bağlanabilmesi için yeni iletim hatlarının yapılmasının gerekli olduğu hâllerde; bu tesislerin yapımı için Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (“TEİAŞ”) yeterli finansmanının olmaması veya zamanında yatırım planlaması yapılamaması durumlarında, söz konusu yatırımların, bu tesise bağlantı talebinde bulunan tüzel kişi veya kişilerce müştereken yapılması veya finanse edilmesi halinde TEİAŞ tarafından geri ödenecek yatırım tutarının hesaplanma sistemi değiştirilmiştir. Ödemelerin iletim sistem kullanım bedelinden mahsup edilmek suretiyle geri ödeneceği belirlenmiş ve Kanun öncesinde bedelin geri ödeme süresi üretim ve tüketim tesisleri için en fazla 10 yıl iken bu süre en fazla 5 yıl olacak şekilde kısaltılmıştır.

Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Dağıtım Faaliyeti” başlıklı 9. maddesine eklenen 15. fıkra uyarınca 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un mülga geçici 14. maddesi kapsamında bağlantı görüşü oluşturularak tesis edilmiş ve/veya edilecek enerji nakil hatları ile ilgili olarak, ön lisans veya lisans sahibi tüzel kişiler tarafından Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (“EPDK”)  başvuruda bulunularak, dağıtım sisteminden bağlantı talep edilmesi halinde, bağlantı talebi meri mevzuat kapsamında değerlendirilir. Bu kapsamda TEİAŞ ile yapılan bağlantı anlaşması sonlandırılmak suretiyle dağıtım şirketiyle bağlantı anlaşması düzenlenir. TEİAŞ ile yapılan bağlantı anlaşması uyarınca tesis edilmiş olan enerji nakil hatları ile diğer şebeke unsurları, işletme ve bakım hizmetleri karşılığında, ilgisine göre ilgili dağıtım şirketi veya TEİAŞ tarafından iz bedelle devralınacaktır.

Kanun ile; Elektrik Piyasası Kanunu’nda lisans alma yükümlülüğünden muaf tutulan tesisler kapsamına Bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri eklenmiştir.

02.12.2020 tarihinden önce Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında mevcut olan bu üretim veya otoprodüktör lisanslarını, ön lisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin 02.12.2020 tarihini takip eden iki ay içerisinde EPDK’ya başvurmaları hâlinde lisansları, ön lisansları veya lisans başvuruları sonlandırılacak ya da tadil edilerek teminatları ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edilecektir.

Kanun ile; Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca TEİAŞ’ın görevlerine, bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında düzenlenen sistem kullanım ihlallerinin takibini yapmak, ihlal durumu tespit edilen tüzel kişilere sistem kullanım anlaşmasında düzenlenen cezai şartları ve diğer yaptırımları uygulamak eklenmiş ve bu görevin uygulanmasında kaynaklanan uyuşmazlıkların idari yargıda görüleceği düzenlenmiştir.

Yenilenebilir Enerji Kanunu’nda; 01.09.2015 tarihinde Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (“EPİAŞ”) faaliyete geçmeden önce piyasa faaliyetlerini yürüten TEİAŞ bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) tanımı ile Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi tanımları kaldırılarak EPİAŞ tanımı eklenmiştir.

17.09.2020 tarih ve 2949 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile YEKDEM’e başvurusu süresi 30.06.2021 tarihine kadar uzatılmıştı. Buna paralel olarak Kanun ile Yenilenebilir Enerji Kanunu’nun “YEK Destekleme Mekanizması” başlıklı 6. maddesinde değişiklik yapılarak lisanssız üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler için on yıllık sürenin bitiminden itibaren lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatının yüzde on beşinin YEKDEM katkı bedeli olarak ödenmesi koşuluyla lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin ve/veya lisanssız üretim faaliyeti kapsamında üretilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için, elektrik piyasasında oluşan piyasa takas fiyatını geçmemek üzere uygulanacak fiyat ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar ile 30.06.2021 tarihinden sonra işletmeye girecek olan elektrik üretim tesisleri için Türk Lirası olarak uygulanacak YEKDEM ve fiyatların güncellenmesine ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanı tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.

YEKDEM başvurusu kapsamında işletmeye giren lisanslı elektrik üretim tesislerinden YEKDEM’e bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenlerin yenilenebilir enerji kaynak belgesi (“YEK Belgesi”) almak ve EPDK tarafından belirlenecek tarihe kadar EPDK’ya başvurmak zorunda olduğu düzenlenmiştir. Bu kapsamda madde metnindeki “YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.” ifadesi kaldırılarak başvuru süresinin EPDK tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeye ilişkin olarak Kurul Kararı ile 2021 yılı YEKDEM başvurusunu yapmayan YEK Belgesi sahibi üretim tesisleri için YEKDEM başvuru sisteminin 21.12.2020 tarihine kadar açılması ve bu tesisler için 2021 yılı YEKDEM başvurularının 21.12.2020 tarihine kadar alınmasına karar verilmiştir.

Yenilenebilir Enerji Kanunu’nun yerli ürün kullanımını düzenleyen 6/B maddesi de YEKDEM başvuru süresinin uzaması düzenlemelerine paralel olarak düzenlenmiş ve 30.06.2021 tarihinden sonra işletmeye girecek yerli aksam kullanan, YEK Belgesi olan üretim tesislerine ek olarak tüketim tesisinin ihtiyacını karşılamaya yönelik kurulacak lisanssız üretim tesisleri için Türk Lirası olarak uygulanacak yerli katkı fiyatları, bu fiyatların güncellenmesi, uygulanacak süre ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esaslarının da Cumhurbaşkanı tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. Yerli aksam kapsamının tanımı, standartları, sertifikasyonu ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar ise Bakanlık tarafından çıkarılan yönetmelik ile düzenlenecektir.

Yenilenebilir Enerji Kanunu’nda düzenlenen arazi ihtiyacına ilişkin uygulamalar için de Yenilenebilir Enerji Kanunu kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da dâhil enerji nakil hatlarından izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine uygulanacak yüzde seksen beş indirimin lisans tarihinden itibaren on yıl boyunca uygulanmasına ve bu teşvikin uygulanacağı tesislerin Yenilenebilir Enerji Kanunu’nun yayımı tarihi itibariyle işlemde olanların yanında 31.12.2025 tarihine kadar işletmeye girecek tesisleri de kapsayacağı düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye paralel olarak Elektrik Piyasası Kanunu’nun geçici 6. maddesinde düzenlenen genel aydınlatma kapsamında aydınlatılan yerlerde gerçekleşen aydınlatma giderlerinin Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten ve ilgili belediyeler ile il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri payından karşılanma süresi de 31.12.2025 tarihine kadar uzatılmıştır.

Yenilenebilir Enerji Kanunu’na geçici 8. madde eklenmiş ve 12.05.2014 ile 30.4.2015 tarihleri arasında yapılan güneş enerjisine dayalı ön lisans başvurularına ilişkin yarışmalar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için yarışma sonucu teklif edilen katkı payı tutarı, 31.12.2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da ilgili mevzuatı kapsamında ödeneceği düzenlenmiştir.

Yenilenebilir Enerji Kanunu’nda yer alan YEKDEM tarifesini gösteren I Sayılı Cetvel’de de Kanun ile değişiklik yapılmış ve 10.05.2019 tarihinden itibaren bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanılan yenilebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim faaliyeti kapsamındaki tesislere uygulanacak tarife EPDK tarafından TL kuruş/kWh olarak ilan edilen kendi abone grubuna ait perakende tek zamanlı aktif enerji bedeli olarak belirlenmiştir.

Kanun ile yapılan tüm değişiklikler için Kanun’un tam metnine buradan, Kurul Kararı’nın tam metnine ise buradan ulaşabilirsiniz.